LICH SỬ TIẾNG ANH...TRONG NĂM TỪ

Lịch sử tiếng Anh … trong năm từ

Fr: Loan Nguyen
Tác giả: Simon Horobin | Dịch giả: Xuân Dung
Viêt Đai Kỷ Nguyên - 25 Tháng Ba , 2016

(lolostock/iStock)
Năm 1582, Richard Mulcaster, hiệu trưởng trường Merchant Tailors, đã viết rằng "Tiếng Anh của chúng ta không có nhiều ảnh hưởng, nó không lan truyền ra được khỏi mảnh đất này của chúng ta". Điều đó không đúng. Ngày nay, tiếng Anh được hơn một tỷ người trên khắp thế giới sử dụng.

Nó là một ngôn ngữ đầy màu sắc, sôi nổi và đa dạng, từ lâu đã du nhập thêm nhiều từ của các ngôn ngữ mà người Anh được tiếp xúc. Dưới đây là năm từ minh họa lịch sử hấp dẫn của ngôn ngữ tiếng Anh.  
"English"
Tiếng Anh có nguồn gốc từ các phương ngữ được sử dụng từ rất sớm bởi các bộ lạc German – người Angles, Saxons và Jutes – là những người bắt đầu định cư ở nước Anh sau khi những người La Mã rời đi vào thế kỷ thứ năm sau công nguyên. Những người Angles thành lập vương quốc Mercia, Đông Anglia và Northumbria và từ English bắt nguồn từ họ.
Nguồn gốc xa xưa nhất của nó là từ Angli trong tiếng La tinh có nghĩa là "người Angul" – cái tên được đặt cho một khu vực miền Bắc nước Đức (hiện nay là Schleswig-Holstein), nơi bộ lạc hình thành. Nó được gọi như vậy vì hình dáng của bán đảo này giống cái móc (cùng một gốc giải thích cho từ người câu cá (angler) "ngư dân" (fisherman)). 
Khi Đức Giáo Hoàng Grêgôriô Vĩ đại (590-604AD) bắt gặp một nhóm người Angles trẻ tại một khu chợ nô lệ La Mã, ông nhận thấy họ trông giống "những thiên thần" Angeli hơn là Angli, điều đó thúc đẩy ông phải gửi Thánh Augustine tới đó với sứ mệnh cải đạo cho người Anh thành Cơ đốc giáo.  
"Beef"
Mặc dù thịt bò nướng được xem như một món ăn tinh túy của người Anh, từ thịt bò được du nhập từ tiếng Pháp Boeuf từ thời Trung Cổ. Nó là một từ trong một nhóm từ, bao gồm thịt lợn (pork), thịt bê (veal), thịt nai (venison) và thịt cừu (mutton), được rút ra từ cách nói của những nhà quý tộc người Pháp định cư ở Anh sau cuộc xâm lăng Norman năm 1066, vốn là những người chỉ biết các con vật này ở trên bàn ăn.

(Rusak / iStock)
Ngược lại, những người nông dân Anglo-Saxon có xu hướng tiếp tục gọi các loài thú nuôi này bằng những cái tên tiếng Anh cổ: bò (cow), lợn (pig), bê (calf), nai (deer), và cừu (sheep). Sự khác biệt này đã được Walter Scott đề cập đến trong cuốn tiểu thuyết lịch sử Ivanhoe của ông, viết lại dưới thời trị vì của Richard I (1189-1199), trong đó một anh hề giải thích cho một người nông dân rằng:
Ngài uỷ viên Ox vẫn giữ cái tên Saxon của mình trong khi làm nông nô và nô lệ như ngươi, nhưng sẽ trở thành ngài Beef, một quý ông Pháp hào hiệp, trước khi được đưa vào những bộ hàm đang chuẩn bị ngốn ngấu lấy ông.
Mặc dù mô tả của Scott có gì đó đơn giản đầy lãng mạn – Shakespeare để kẻ cho vay nặng lãi Shylock so sánh thân xác to béo của hắn với "Muttons, Beefs, hoặc Goats" – qua đó cho thấy phạm vi mà ngôn ngữ ẩm thực Anh (cuisine – từ tiếng Pháp cho nhà bếp) lấy từ tiếng Pháp. Cũng khá thú vị khi lưu ý rằng hiện nay người Pháp gắn cho người Anh tên gọi là bò quay (les rosbifs). "Dictionary" 
Dictionary (từ điển) là một từ vay mượn từ cuốn sách La tinh thời trung cổ dictionarius liber nghĩa là "Cuốn sách của những từ ngữ"; xuất bản lần đầu bằng tiếng Anh hồi thế kỷ 16, cùng với vô số những từ gốc tiếng La tinh và tiếng Hy Lạp, phản ánh sự quan tâm trở lại đối với kiến thức kinh điển.
Cuốn từ điển tiếng Anh của Dr Johnson (1755) mặc dù là cuốn từ điển nổi tiếng nhất lại không phải là cuốn từ điển đầu tiên; từ điển tiếng Anh đầu tiên là Bảng chữ cái của Robert Cawdrey (1604). Không giống như một từ điển biên soạn hiện đại, Cawdrey chỉ lướt qua những từ ít quen thuộc nhất – concinnate, deambulate, pactation, refractarie – những từ mà nghĩa của chúng gây nhiều phiền hà cho những người không học tiếng Latin và tiếng Hy Lạp, là những người được Cawdrey mô tả là "các quý bà, quý ông hoặc những người không có kỹ năng khác".

(Flickr)
Tiến sĩ Johnson được những người đương thời tôn kính như chuyên gia uy tín nhất, tác phẩm của ông đã định hình ngôn ngữ tiếng Anh và chặn trước sự biến đổi hơn nữa, ông không mấy lạc quan về thành tựu của mình; ông định nghĩa một người soạn tự điển như "một người biên soạn thư mục; một người lao dịch vô hại" và phê phán sự coi thường việc cố gắng đến điên rồ để "gắn kết các âm tiết" và "kết nối những từ vô nghĩa".   
"Tea"
Trà được nhập khẩu vào nước Anh lần đầu vào đầu thế kỷ 17 và trở nên rất phổ biến vào những năm 1650; người viết biên niên sử của London Samuel Pepys ghi lại lần uống ly trà đầu tiên của ông vào năm 1660.
Đến thế kỷ 18 nó đã trở thành một biểu tượng của sự hợp thời trong xã hội và là sản phẩm chủ yếu của văn hoá quán cà phê; Tiến sĩ Johnson đã tự thú nhận là "một người uống trà đã được tôi luyện đến không biết xấu hổ ".

(Morgan Sessions / Unsplash)
Từ Tea bắt nguồn từ tiếng Trung Quốc, theo tiếng quan thoại (phổ thông) là Chá, đọc theo Mân ngữ là te. Từ Chá cũng là nguồn gốc của từ char trong tiếng Anh, như trong cụm từ a nice cup of char (một tách trà ngon). Sự yêu thích trà ăn sâu vào cuộc sống của người Anh đến mức cụm từ cup of tea (tách trà) đã trở thành biểu tượng của bất cứ điều gì được xem là tích cực. Chúng ta bày tỏ sự không hài lòng bằng cách nói: it's not my cup of tea, chúng ta an ủi tang quyến bằng tea and sympathy, và che đậy sai lầm về mặt xã hội với cụm từ more tea, vicar? 
"Emoji"
Emoji – biểu tượng cảm xúc – ban đầu được phát triển ở Nhật Bản vào những năm 1990 do các thanh thiếu niên sử dụng trên máy nhắn tin; từ emoji xuất phát từ tiếng Nhật "e – bức tranh" + "moji – ký tự".
Nó đã hội nhập thành công vào tiếng Anh, được hỗ trợ bởi sự tương đồng với tiền tố "e – electronics", chẳng hạn như thư điện tử (e-mail) và thuốc lá điện tử (e-cigarrette). Giao tiếp điện tử (e-communication) là một hình thức văn bản tương tự như cuộc đối thoại bình thường chứ không theo ngôn ngữ viết trang trọng, thường trong thời gian thực với một người nhận có chủ đích, nhưng không có các tín hiệu ngoài ngôn ngữ như biểu hiện trên khuôn mặt, giọng nói, cử chỉ tay, là những điều giúp truyền đạt thái độ trong các tương tác trực tiếp.
Emoticon (ghép giữa từ emotion – cảm xúc và icon – biểu tượng), hay smiley, có khả năng truyền tải một số lượng hạn chế những biểu đạt thái độ trong các bản tin hồi những năm 1980. Emoji đã thay thế emoticon, cho phép biểu đạt ở mức độ rộng lớn hơn và ít mơ hồ hơn. Nhưng, dù cho có bảng liệt kê emoji của Unicode Consortium, người dùng vẫn tìm cách sáng tạo ra cách sử dụng mới. Emoji hình cây tre hoặc cây thông của người Nhật lại được người phương Tây sử dụng để biểu thị sự công kích, vì nó giống như hình ảnh ngón tay giữa giơ lên, trong khi hình ảnh quả cà tím (cà tím tại Mỹ và Úc) lại trở thành biểu tượng được ưa thích bởi những kẻ tấn công tình dục qua mạng. Các biểu tượng cảm xúc chỉ là một ví dụ khác của sự tiến hóa và sự đa dạng tuyệt vời của tiếng Anh.

http://vietdaikynguyen.com/v3/94386-lich-su-tieng-anh-trong-nam-tu/

Daniel Doan*Paula Le*Kimmy Nguyen

 

 

History of English … in Five Words

By Simon Horobin | February 25, 2016
Last Updated: March 1, 2016 5:41 am

(lolostock/iStock)
In 1582, Richard Mulcaster, headmaster of the Merchant Tailors' school, wrote that "our English tung is of small reatch, it stretcheth no further than this Iland of ours". It didn't stay that way. Today, English is spoken by more than a billion people all over the world.
It is a colourful, vibrant and diverse tongue, that long has picked up words from the many languages with which its speakers have come into contact. Here are five words that illustrate the English language's fascinating history.   
'English'
The English language originates in the dialects spoken by the early Germanic tribes – the Angles, Saxons and Jutes – who began to settle Britain following the departure of the Romans in the fifth century AD. The Angles established themselves in the kingdoms of Mercia, East Anglia and Northumbria and it is from them that the word English derives.
Its ultimate origin is the Latin Angli "the people of Angul" – the name given to an area of Northern Germany (now Schleswig-Holstein) where the tribe originated. It was so-called because of the peninsula's hook-like shape (the same root lies behind angler "fisherman").
When Pope Gregory the Great (590-604AD) encountered a group of young Angles at a Roman slave market, he remarked that they looked more like angeli "angels" than Angli, prompting him to send St Augustine on a mission to convert the English to Christianity. 
'Beef'
Although roast beef is seen as a quintessentially English dish, the wordbeef was introduced from the French boeuf during the Middle Ages. It was one of a group of words, including pork, veal, venison and mutton, that were taken from the speech of the French noblemen who settled in Britain following the Norman Conquest of 1066, and whose only encounter with these animals was at the dining table.

(rusak/iStock)
The Anglo-Saxon peasants, by contrast, who tended to the living beasts continued to call them by their Old English names: cow, pig, calf, deerand sheep. This distinction was alluded to by Walter Scott in his historical novel Ivanhoe, set during the reign of Richard I (1189-1199), in which a jester explains to a peasant that:

Alderman Ox continues to hold his Saxon epithet while he is under the charge of serfs and bondsmen such as thou, but becomes Beef, a fiery French gallant, when he arrives before the worshipful jaws that are destined to consume him.

Although Scott's depiction is something of a romantic simplification – Shakespeare has Shylock compare his flesh to that of "Muttons, Beefes, or Goates" – it does capture the extent to which the language of English cuisine (from the French for kitchen), is indebted to French. It is also interesting to note that the French now brand the British les rosbifs.      
'Dictionary'
Dictionary is a borrowing from medieval Latin dictionarius liber "book of words"; it first appeared in English in the 16th century, along with numerous adoptions from Latin and Greek, reflecting the rebirth of interest in classical learning.
Although it is the most famous, Dr Johnson's Dictionary of the English Language (1755) is not the earliest; the first English dictionary was Robert Cawdrey's Table Alphabeticall (1604). Unlike a modern desk dictionary, Cawdrey set out to gloss only the most unfamiliar words –concinnate, deambulate, pactation, refractarie – whose meanings would have caused problems for those not educated in Latin and Greek, an audience Cawdrey described as "Ladies, Gentlewomen, or any other vnskilfull persons"".

(Flickr)
Although Dr Johnson was revered by his contemporaries as the ultimate authority, whose work would fix the English language and prevent further change, he was less sanguine about his achievements; he defined a lexicographer as "a writer of dictionaries; a harmless drudge" and poured scorn on the folly of trying to "enchain syllables" and "lash the wind".  
'Tea'
Tea was first imported into Britain early in the 17th century, becoming very popular by the 1650s; London diarist Samuel Pepys recorded drinking his first cup in 1660.
By the 18th century it had become a symbol of fashionable society and a staple of the coffee house culture; Dr Johnson was a self-confessed "hardened and shameless tea-drinker".

(Morgan Sessions/Unsplash)
The word tea derives from the Mandarin Chinese word chá, via the Min dialect form te. The Mandarin word is also the origin of the informalchar, as in a nice cup of char. A love of tea is so ingrained in British life that the phrase cup of tea has come to stand for anything viewed positively. We express dislike by saying: it's not my cup of tea, we comfort the bereaved with tea and sympathy, and gloss over any social faux pas with the phrase more tea, vicar?   
'Emoji'
Emoji were originally developed in Japan in the 1990s for use by teenagers on their pagers; the word emoji derives from the Japanese e "picture" + moji "character, letter".
Its successful integration into English has been helped by its similarity to words with the e- "electronic" prefix, such as e-mail and e-cigarette. E-communication is a form of writing that resembles casual conversation more than formal prose, often situated in real time with a known recipient, but lacking the extra-linguistic cues such as facial expression, tone of voice, hand gestures, that help to convey attitude in face-to-face interactions.
The emoticon (a blend of emotion and icon), or smiley, enabled the transmission of a restricted range of attitudes in bulletin boards of the 1980s. Emoji have replaced the comparative crudity of the emoticon, enabling the representation of a greater range of expressions with less ambiguity. But, despite the Unicode Consortium's official listing of emoji and their functions, users are finding creative new ways to employ them. The Japanese pine decoration emoji is deployed in the West as an offensive gesture, since it resembles a raised middle finger, while the suggestive shape of the aubergine (eggplant in the US and Australia) has made it a favourite among sexting teenagers. Emojis are just another example of the evolution and spectacular diversity of English.

http://www.theepochtimes.com/n3/1976454-a-history-of-english-in-five-words/
 
*
Simon Horobin là giáo sư về ngôn ngữ tiếng Anh và Văn học tại Đại học Oxford.
Bài viết này đã được  đăng  trên The Conversation.
 Simon Horobin, Professor of English Language and Literature,University of Oxford. This article was originally published on The Conversation. Read the original article.