Fr: Oanh Le
Bữa ăn đậm nét Tây Ban Nha là thế nào?
Ở Tây Ban Nha, mục đích đi ăn trưa là để gặp mặt bạn bè hoặc gia đình - . Hình ảnh Klaus Vedfelt/ Getty Images
Tây Ban Nha là một đất nước yêu thích ẩm thực, nổi tiếng với mọi thứ, từ món ăn nhanh tapas đến đầu bếp tiên phong, đến những công thức các món đơn giản thanh lịch đã tồn tại qua nhiều thế hệ. Vì vậy, sẽ có vẻ phản trực giác và thậm chí dị thường khi nói rằng điều quan trọng nhất của bữa ăn trưa không phải là thức ăn. Nhưng đúng là như vậy.
Ấy, đừng ngạc nhiên mà đánh đổ súp, hãy để tôi nói rằng người Tây Ban Nha không coi nhẹ thức ăn của bữa trưa đâu, họ rất coi trọng.
Là một người Tây Ban Nha nói chung thích ăn ngon, đặc biệt vào bữa trưa, tôi đề cập đến chủ đề ăn ở đâu với cùng mức độ suy nghĩ và nghiên cứu như một số người đề cập đến chủ đề mua một chiếc xe mới.
Tất nhiên, tôi muốn biết liệu thức ăn có ngon không, nhưng tôi cũng muốn biết liệu đó có phải là một nơi thoải mái để ngồi vài giờ không. Chọn món ngon đi, nhưng ở Tây Ban Nha mục đích đi ăn trưa không chỉ là ăn uống, đó là vui cùng bạn bè hay gia đình, kể chuyện và cười xóa tan những căng thẳng gây ra bởi nhiều thứ mà, với một góc nhìn hẹp, bạn thấy nó chẳng quan trọng gì. Nếu tất cả điều bạn muốn là thức ăn, thì bạn cũng có thể ở nhà và gọi thức ăn mang tới.
Thức ăn là rất quan trọng ở Tây Ban Nha, nhưng khía cạnh xã hội của nó còn quan trọng hơn.
Ví dụ, ăn trưa không kết thúc khi mọi người không ăn được nữa. Đó là lúc sobremesa bắt đầu. Không có từ tương đương trong tiếng Anh, mặc dù khái niệm này là đơn giản: sobremesa là thời gian ngồi tại bàn sau khi ăn xong.
Thông thường, có tiếng cười kéo theo, và hầu như luôn là một cuộc trò chuyện dễ dàng, thân quen mà chỉ những thú vui của một bữa ăn lớn mới có thể truyền cảm hứng được.
"Ở mức độ cá nhân, sobremesa là cơ bản," Dani Carnero, bếp trưởng tại La Cosmopolita ở Málaga, nơi các đầu bếp tốt nhất của Tây Ban Nha, kể cả Ferran Adrià, Joan Roca, José Andrés và Andoni Luis Aduriz, đến đây ăn khi họ tới thành phố.
"Là một đầu bếp, khi tôi thấy người ta dành thời gian ở bàn ăn sau bữa trưa, tôi cảm thấy đó là một dấu hiệu rằng mọi việc đang êm đẹp, nhưng thường người ta vui vẻ, thậm chí còn hơn cả khi họ đang ăn. Sobremesa có thể là phép thuật kỳ diệu."
Sobremesa là thời gian ngồi lại bàn sau khi đã ăn xong.
Hình Atlantide Phototravel/ Getty Images
Khi tôi từ Zaragoza chuyển đến Madrid, tôi đã liên lạc với Ben Curtis, một blogger người Anh đã sống ở Tây Ban Nha 20 năm và có lẽ đã dạy nhiều người về phong tục Tây Ban Nha hơn bất cứ ai khác.
Chúng tôi đã trao đổi email một thời gian về những thứ liên quan đến văn hóa Tây Ban Nha, nhưng chúng tôi chưa bao giờ gặp nhau, vì vậy tôi đề nghị cùng đi uống bia ở ngoài. Ông ấy khôn ngoan gợi ý nên đi ăn trưa.
Mọi việc diễn ra suôn sẻ đến mức chúng tôi đã ăn trưa với nhau ít nhiều là một tuần một lần trong sáu năm qua. Và bữa trưa, không có nghĩa là một chiếc sandwich ở một khu ẩm thực chung hoặc một hamburger, mà là một bữa ăn trưa ngồi đàng hoang đúng kiểu, với ba món Tây Ban Nha, và tất nhiên có rượu vang. Không biết còn cách nào tốt hơn để hình thành tình bạn hơn là ăn trưa đều đặn với nhau.
Theo kinh nghiệm của tôi, các món ăn mới lạ sẽ không tạo ra một sobremesa tốt vì ta sẽ tập trung nói nhiều về món đó.
Đó là lý do tại sao tôi thích các nhà hàng casas de comida cổ điển và khiêm tốn, hoặc nhà hàng gia đình với thức ăn như ở nhà, thành phần đơn giản và nấu ngon.
Tôi biết Ben cũng cảm thấy như vậy bởi vì chúng tôi thường xuyên khám phá chủ đề quan trọng này trong những cuộc trò chuyện nhàn nhã sau khi ăn no, khăn bàn trắng rải rác đầy vụn bành mỳ và lốm đốm vết rượu vang.
Nghiên cứu không chính thức của tôi cho thấy rằng thức ăn càng tốt, thì sobremesa càng hay; nhưng điều lạ là, bạn có thể ăn thức ăn tầm thường và vẫn có một bữa ăn trưa tuyệt vời nếu bạn hợp cạ với những người cùng ăn.
Chỉ có vài lời chỉ dẫn về sobremesa. Điều quan trọng nhất là không ai đứng dậy ra về, tất nhiên là ngoại trừ có việc khẩn cấp.
Bạn phải ngồi lại bàn, giữa đống lộn xộn sau bữa trưa với khăn ăn nhàu nát, gói giấy đường vương vãi và những miếng đét xe cuối cùng có thể chưa ăn hết. Sobremesa là việc kéo dài bữa trưa bởi vì bạn đã có một khoảng thời gian tuyệt vời đến mức bạn không muốn nó kết thúc; nếu bạn rời khỏi bàn là bùa mê kết thúc.
Bầu không khí đầm ấm của sobremesa thường có thể dẫn đến những cuộc trò chuyện không thể có được nếu không có nó, bắt đầu bằng những câu như "Bạn đã truyền cảm hứng cho tôi để tôi …" hoặc "Tôi muốn nói rằng điều đó rất có ý nghĩa đối với tôi vì bạn đã … ".
Nhưng đó cũng là môi trường sống tự nhiên của diễn viên hài. Truyện cười không bao giờ được thưởng thức tốt hơn khi người nghe đã no nê và ngà ngà say. Tất cả những gì bạn phải làm là nói điều gì đó hơi buồn cười một chút, và thậm chí nếu bạn nói nhầm thì người ta vẫn cười.
Trên thực tế, đặc biệt là nếu bạn nói nhầm. Mẹ tôi có thói quen kể chuyện cười và cười phá lên, không cưỡng được, trước khi bà kể đến điểm chốt gây cười. Những câu chuyện cười không phải lúc nào cũng buồn cười đến thế, nhưng cách kể của bà lần nào cũng thành công.
Đôi khi, sobremesa kéo dài bằng thời gian ăn, và nếu vui quá, thậm chí dài hơn.
Tôi sinh ra ở phía nam Tây Ban Nha, nơi những mùa hè nóng bỏng đặc biệt khuyến khích sobremesas. Đi ra ngoài là nóng điên, vì vậy tốt nhất là ngồi nguyên tại chỗ. Trong những câu chuyện ăn trưa của gia đình tôi, câu chuyện yêu thích là về một bữa ăn trưa của cha tôi với một người bạn thân mà sobremesa kéo dài quá lâu nên họ lại đói và ở lại ăn tối luôn. Tôi chưa có được bữa ăn kẹp đôi như vậy, một kỳ công mà tôi thích gọi nó là Sự Móc Nối Huyền Thoại, nhưng biết đâu một ngày nào đó …
Sobremesa là việc kéo dài bữa trưa bởi vì bạn đã có một khoảng thời gian tuyệt vời mà bạn không muốn nó kết thúc.Hình Molly Aaker / Getty Images
Tất nhiên, bữa trưa suốt ngày không phải xảy ra hàng ngày. Các sobremesa dài là việc ấn định vào những dịp như sinh nhật và ngày kỷ niệm và chủ nhật với gia đình. Nhưng ngay cả trong tuần, nhiều người vẫn dành thời gian để có một bữa ăn trưa lớn, và khi nó kết thúc thì không ai quá vội vã rời đi.
Không thấy nói về sobremesa sau bữa tối, nó thường là sự kiện buổi chiều. Người ta bảo một bữa trưa lớn thay vì một bữa tối lớn thì lành mạnh hơn, nhưng đó có lẽ chỉ là một sự trùng hợp may mắn thôi. Ăn trưa thì vui hơn.
Tôi thích một bữa trưa lớn đến nỗi, ngay cả khi không có thời gian cho nó, tôi vẫn thích nhìn người khác ăn bữa trưa lớn.
Tôi sẽ đi tha thẩn và rẽ góc phố và nhìn qua cửa sổ của một nhà hàng lân cận, và thấy một bàn với bốn phụ nữ lớn tuổi, vui cười và tán chuyện trong khi một người phục vụ thắt nơ con bướm rót cà phê đã khử cafein cho họ.
Đôi khi, đặc biệt là trong một kỳ nghỉ, bạn sẽ thấy một bàn 15 hoặc 20 người đàn ông, khề khà và ở vòng hai của rượu gin và rượu bổ, hát hò và nói chung là quá ầm ĩ, nhưng ở thời khắc vui vẻ như thế bạn chỉ có thể mỉm cười. Trẻ con thì gần như tự do thoải mái trong thời gian sobremesa vì cha mẹ cũng đang vui quá nên buông lỏng kiểm soát chúng. Đó là tình trạng cùng có lợi cho các bên liên quan.
Bạn có thể coi bữa ăn trưa ở Tây Ban Nha như một cái cớ để sobremesa. Khi thực hiện cái cớ này, thì nó khá hay đấy. Thức ăn thì gần như bao giờ cũng tuyệt vời, mà khi bạn nghĩ đến nó, đó là một phần thưởng hấp dẫn.
A uniquely Spanish part of the meal
There is no equivalent word in English, though the concept is simple: sobremesa is the time you spend at the table after you've finished eating.
- By Mike Randolph
25 April 2018
Spain is a country in love with food, renowned for everything from tapas to trailblazing chefs to simple, elegant recipes that have endured for generations. So it may seem counterintuitive, perhaps even heretical, to say that the most important thing about a Spanish lunch is not the food. But it's true.
Before you spill your gazpacho, let me say that Spanish people don't take the food part of lunch lightly; far from it. As a Spaniard in love with food in general, and lunch in particular, I for one approach the subject of where to eat with the same level of thought and research that some people put into buying a new car. Of course, I want to know whether the food is good – but I also want to know whether it's going to be a comfortable place to spend a few hours. Steady yourselves foodies; but in Spain the purpose of going out for lunch isn't just eating, it's catching up with friends or family, telling stories and laughing away the stress caused by things that, with a little perspective, you come to realise don't matter anyway. If all you want is food, you might as well stay at home and order in.
In Spain, the purpose of going out for lunch is catching up with friends or family (Credit: Klaus Vedfelt/Getty Images)
Food matters a lot in Spain, but the social aspect of it matters even more. Lunch, for example, doesn't end when people can't eat another bite. That's when the sobremesa starts. There is no equivalent word in English, though the concept is simple: sobremesa is the time you spend at the table after you've finished eating. Usually, there's laughter involved, and almost always the kind of easy, convivial conversation that only the pleasures of a big meal can inspire.
"On a personal level, the sobremesa is fundamental," said Dani Carnero, chef at La Cosmopolita in Málaga, where Spain's best chefs, including Ferran Adrià, Joan Roca, José Andrés and Andoni Luis Aduriz, go to eat when they're in town.
"As a chef, when I see people spending time at the table after lunch, I feel that it's a sign that everything has gone well, but oftentimes people enjoy themselves even more than during the meal itself. The sobremesa can be magical."
Sobremesa is the time you spend at the table after you've finished eating (Credit: Atlantide Phototravel/Getty Images)
When I moved to Madrid from Zaragoza, I got in touch with Ben Curtis, a British blogger who has lived in Spain for 20 years and has probably taught more people about Spanish customs than anyone else. We'd been emailing about things related to Spanish culture for some time, but we'd never met, so I suggested we go out for a beer. He wisely suggested we go out for lunch instead. It went so well that we've been having lunch more or less once a week for the past six years. And by lunch I don't mean a sandwich at a food court or a fast-food burger, but a proper sit-down, three-course Spanish lunch. With wine, naturally. If there's a better way to form a friendship than having long lunches on a regular basis, I'd like to know about it.
In my experience, avant-garde food doesn't lend itself to a good sobremesa because too much attention gets devoted to the food itself. That's why I prefer classic, unpretentious casas de comida, or family restaurants, where the food is home-style, made from well-cooked, simple ingredients. I know Ben feels the same way because we have often explored this important subject in leisurely chats after robust meals, the white tablecloth sprinkled with breadcrumbs and splotched with red-wine stains. My informal research suggests that the better the food, the better the sobremesa; but tellingly, you can eat mediocre food and still have a great lunch if you're with the right company.
Sobremesa is about prolonging the lunch because you've had such a good time you don't want it to end (Credit: Molly Aaker/Getty Images)
There are only a few guidelines to sobremesa. Most important is that nobody gets up from the table – urgent necessities excluded, of course. You have to stay at the table where you ate, amid the post-lunch wreckage of crumpled napkins, stray packets of sugar and the last pieces of dessert that may or may not get eaten. Sobremesa is about prolonging the lunch because you've had such a good time that you don't want it to end; if you leave the table, the spell is broken.
The warm atmosphere of the sobremesa can often lead to conversations that you might not have otherwise, the ones that start like, "You've inspired me to…" or "I've been wanting to say how much it means to me that you…". But it's also the natural habitat of the comedian. Jokes never land better than when the listener is well fed and, ideally, a little bit tipsy. All you have to do is say something remotely funny, and even if you mess it up you'll likely still get a laugh. Actually, especially if you mess it up. My mother has a habit of telling jokes and erupting into infectious, uncontainable laughter long before she gets to the punchline. The jokes aren't always that funny, but her delivery absolutely kills every time.
The sobremesa often lasts as long as the meal itself – sometimes, if it's going well, even longer. I was born in the south of Spain, where the blazing hot summers encourage particularly epic sobremesas. Going outside would be madness, so it's best to stay put. In my family's luncheon lore, my favourite story is about a lunch my father once had with a good friend where the sobremesa lasted so long they eventually got hungry again and stayed for dinner. I have yet to achieve the lunch-dinner double, a feat that I like to call the Legendary Enchainment, but one day, one day.
Dani Carnero: "Oftentimes people enjoy themselves even more than during the meal itself" (Credit: Daniel Hernanz Ramos/Getty Images)
Of course, the all-day lunch is not an everyday occurrence. The long sobremesa is a fixture on occasions such as birthdays and anniversaries and Sundays with the family. But even during the week, many people still take the time to have a big lunch, and when it's finished nobody is in too much of a hurry to leave. While it's not unheard of to have a sobremesa after dinner, it's more of an afternoon event. They say that having a big lunch instead of a big dinner is healthier, but that's probably just a happy coincidence. Lunch is just more fun.
I like a big lunch so much that, even when I don't have the time for it, I like seeing people having a big lunch. I'll be on some mundane errand and turn the corner and glance through the window of a neighbourhood restaurant, and there's a table of four older ladies, laughing and gossiping as a waiter in a bow tie serves them their decaf coffees. Sometimes, especially on a holiday, you'll see a table of 15 or 20 men, raucous and into their second round of sobremesa gin and tonics, singing songs and generally being too loud, but having such a good time you can't help but smile. Children have pretty much free reign during the sobremesa since the parents are enjoying themselves too much to do any effective policing. It's a win-win for all concerned.
You could look at lunch in Spain as just an excuse for a sobremesa. As excuses go, it's a pretty good one. The food is almost always superb, which is, when you think about it, a nice bonus.
Join more than three million BBC Travel fans by liking us on Facebook, or follow us on Twitter and Instagram.
If you liked this story, sign up for the weekly bbc.com features newsletter called "If You Only Read 6 Things This Week". A handpicked selection of stories from BBC Travel, Capital, Culture, Earth and Future, delivered to your inbox every Friday.
