Fr:Ann Nguyen
Vì sao tập đoàn gia đình châu Á thường gặp rắc rối với chuyện thừa kế?
Macau sẽ trở thành “Las Vegas của vùng
Viễn Đông”, Sheldon Adelson, một ông trùm sòng bạc người Mỹ, từng dự
đoán. Năm 2019 đặc khu hành chính này thu được 30 tỷ USD doanh thu từ sòng bạc, gấp năm lần so với Las Vegas.
Mặc dù doanh thu của các sòng bạc đã sụt
giảm trong năm nay do đại dịch Covid-19, Macau dường như vẫn sẽ tiếp
tục tăng trưởng khi dịch được kiểm soát. Điều này là nhờ vào Hà Hồng
Sân, vua cờ bạc Macau, người thừa kế của một gia đình quyền thế ở Hong
Kong.
Nhờ lấy được giấy phép kinh doanh cờ bạc
độc quyền từ nhà cầm quyền người Bồ Đào Nha vào năm 1961 và giữ tình
trạng độc quyền đến tận năm 2001, Sociedade de Turismo e Diversoes de
Macau (STDM), công ty chính của gia đình ông, đã phát triển thành đế chế
cờ bạc lớn nhất châu Á.
Hà Hồng Sân qua đời vào ngày 26/5 ở tuổi 98. Ông để lại 3 bà vợ (bà vợ đầu đã qua đời), 14 đứa con và khối tài sản trị giá 6 tỷ USD.
Một thập kỷ trước, người vợ thứ tư của
ông Hà Hồng Sân, Lương An Kỳ, đã vướng và
Ông Hà Hồng Sân qua đời để lại khối tài sản 6 tỷ USD chưa rõ người thừa kế. Ảnh: Forbes. |
o một tranh chấp công khai đầy
cay đắng với người vợ thứ hai, Lam Quỳnh Anh, và người vợ thứ ba của ông
trùm, Trần Uyển Trân, để giành quyền kiểm soát công ty SJM Holdings.
Những người con lớn của ông trùm casino cũng tham gia vào cuộc cãi vã
này. Vụ tranh chấp đã kết thúc bằng một thỏa thuận hòa hoãn giữa hai
bên.
Economist nhận định nhiều công ty châu Á khác phải đối mặt với vấn đề thừa kế phức tạp không kém.
Vấn đề chung của các tập đoàn gia đình châu Á
Hơn một nửa số doanh nghiệp lớn ở châu Á
là các công ty gia tộc. Ngoài vua sòng bạc Hà Hồng Sân, ông Eka Tjipta
Widjaja của tập đoàn Indonesia Sin Sin Mas, nhà đầu tư Henry Sy của tập
đoàn SM tại Philippines và nhà sáng lập Shin Kyuk Ho của tập đoàn
Lotte Hàn Quốc là những người đứng đầu các đế chế kinh doanh gia tộc qua
đời gần đây, gây nên cảnh đấu đá, tranh giành quyền thừa kế giữa các
thành viên gia đình.
Hai anh em con người sáng lập tập đoàn Lotte Shin Kyuk Ho đã “huynh đệ tương tàn” vì giành quyền thừa kế. Ảnh: Bloomberg. |
Nhiều công ty gia đình khác cũng có
người đứng đầu lớn tuổi. Điều này làm các chuyên gia dự đoán một làn
sóng hỗn loạn trong các gia tộc này một khi họ qua đời.
Nhiều tộc trưởng sợ rằng việc chỉ định
trước người thừa kế sẽ làm suy yếu quyền lực của họ hoặc mang lại điều
không may mắn. Ngoài ra, các tập đoàn gia đình châu Á thường mới xuất
hiện trong thế kỷ 20, nhiều tập đoàn thiếu cấu trúc chặt chẽ như tập
đoàn gia đình của châu Âu hoặc châu Mỹ.
Một vấn đề sâu sắc hơn trong việc các
tài phiệt châu Á thường không chỉ định người thừa kế là do mô hình quản
lý dựa trên các mối quan hệ của họ. Các ông chủ doanh nghiệp thường xây
dựng mối quan hệ cá nhân với các chính trị gia và chuyên gia tài chính.
Những mối quan hệ này lại không dễ dàng chuyển từ thế hệ này sang thế hệ
tiếp theo.
Ông Joseph Fan của Đại học Trung văn
Hong Kong thấy rằng các công ty gia đình ở Hong Kong, Singapore và Đài
Loan mất khoảng 60% giá trị của mình trong quá trình chuyển đổi thế hệ
quản lý.
Lựa chọn của các tài phiệt
Một vài người đứng đầu tập đoàn gia đình
của châu Á rất muốn tránh số phận này. Trước khi nghỉ hưu hai năm
trước, tỷ phú 91 tuổi của Hong Kong Lý Gia Thành đã đơn giản hóa mạng
lưới kinh doanh của mình. Ông đã trao cho một trong những người con trai
của mình quyền kiểm soát CK Hutchinson Holdings và CK Asset Holdings,
nơi nắm giữ hầu hất đế chế của tỷ phú này.
Để tránh việc tranh giành gia sản, tỷ phú Lý Gia Thành đã trao lại sản nghiệp của mình cho con trai cả vào tháng 5/2018. Ảnh: Wall Street Journal. |
Ngược lại, một số tài phiệt không chọn
người thừa kế hay thậm chí để lại di chúc trước khi qua đời khiến con
cái của họ lao vào đấu đá giành quyền thừa kế, như trường hợp của ông
chủ Lotte Shin Kyuk Ho.
Năm 1948, ông Shin Kyuk Ho thành lập tập
đoàn Lotte, một công ty bán kẹo cao su, tại Nhật Bản. Đến năm 1967, ông
Shin đưa hoạt động của công ty về lại Hàn Quốc với việc thành lập Lotte
Confectionery. Sau hơn 6 thập kỷ, tập đoàn Lotte đã mở rộng và phát
triển thành tập đoàn kinh doanh đa ngành lớn như hiện nay.
Ông Shin đã kết hôn với một phụ nữ Nhật
Bản và có hai người con trai: con cả Shin Dong Joo và con thứ Shin Dong
Bin. Shin Dong Joo điều hành hoạt động của Lotte Holdings, công ty con
của tập đoàn Lotte tại Nhật Bản còn Shin Dong Bin quản lý hoạt động của
Lotte tại Hàn Quốc và các quốc gia khác.
Từ năm 2015, tranh chấp gia sản giữa hai
con trai của Shin Kyuk Ho đã nổ ra khi ông ngày một già yếu. Đầu năm
2015, ban giám đốc của Lotte Holdings bất ngờ cách chức con trai cả Shin
Dong Joo khỏi vị trí phó chủ tịch sau khi Shin Dong Bin được bầu làm
phó chủ tịch Lotte Holdings.
Ngày 27/7/2015, Shin Kyuk Ho và con trai
cả Shin Dong Joo đã bay đến Tokyo để cách chức Shin Dong Bin. Quyết
định này đã vấp phải sự phản đối của hội đồng quản trị. Với sự kêu gọi
của Shin Dong Bin, bản thân ông Shin Kyuk Ho cũng bị hội đồng quản trị
giáng chức từ CEO xuống chủ tịch danh dự.
Việc ông Shin Kyuk Ho qua đời vào ngày
19/1/2020 mà không chỉ định người thừa kế khiến cuộc chiến giữa hai anh
em Shin Dong Joo và Shin Dong Bin chưa đi đến hồi kết. Vị trí chủ tịch
tập đoàn Lotte vẫn còn bỏ ngỏ.
Tương tự, với sự ra đi của ông trùm sòng
bài Hà Hồng Sân, công chúng đang rất chú ý vào việc phân chia gia sản
cùng với việc ông Hà có để lại di chúc hay không. Đây có thể là gia tộc
tiếp theo mà châu Á có thể chứng kiến các thành viên gia đình tranh đấu
dữ dội để giành quyền thừa kế.
Theo Zing