Lần đầu tiên tôi lên Sài Gòn là
để đi thi đại học. Tôi và một thằng bạn thi chung trường nên đi chung
với nhau. Ở thì không lo vì đã có nhà người quen ở bên kia cầu chữ Y,
bọn tôi chỉ lo cái chuyện ăn uống giữa hai buổi thi.
Ngay sau khi thi xong môn đầu tiên, hai đứa kéo nhau ra quán cơm cạnh trường kêu hai dĩa (đĩa)
cơm sườn. Cầm cái muỗng, cái nĩa để ăn cơm dĩa mà cứ lọng cọng. Ăn hết
dĩa cơm, uống cạn mấy ly trà đá tự múc ở trong cái xô để ở góc quán mà
bụng vẫn trống không. Nhỏ tới lớn ở quê, khi nào đi đâu xa thì cơm đùm
cơm bới mang đi theo chứ có khi nào ăn cơm tiệm để mà biết kêu cơm thêm.
Kêu thêm dĩa nữa thì không dám vì sợ không đủ tiền ăn cho ngày mai,
ngày kia…
Hai đứa ngó quanh ngó quất, thấy bàn nào
cũng để một nải chuối, mọi người ăn xong cứ thuận tay bẻ, người một
trái, người hai trái. Thế là hai đứa sáng mắt, chuối này chắc người ta
cũng cho không như trà đá. Vậy là, chỉ một loáng nguyên cả nải chuối để
trên bàn chỉ còn đống vỏ.
Khi tính tiền, thấy phụ quán cứ đếm đi
đếm lại mấy cái vỏ chuối để trên bàn rồi nhìn chằm chằm, thi thoảng lại
liếc qua bà chủ quán đang đứng gần đó cười mỉm chi thì hai đứa đâm lo,
không biết tiền mang theo có đủ để trả không.
Nhìn hai đứa gom từng đồng bạc để bỏ lên
bàn, bỗng nhiên chủ quán bước lại: “Thôi, tính hai dĩa cơm thôi. Phần
chuối chắc là không biết có tính tiền nên lỡ ăn chị không tính. Ngày mai
ăn có thiếu thì cứ kêu cơm thêm mà ăn, để bụng đói không làm bài được
đâu”.
Chỉ có nải chuối đã cho thấy tính cách người Sài Gòn.
Cuộc sống không thẳng tắp. Bon chen lên
Sài Gòn không phải lúc nào cũng dễ kiếm tiền. Cũng trong những năm 1980,
có lần, tôi thử sức mình với nghề đạp xích lô. Mượn chiếc xe của ông
chú vào buổi sáng, lúc ấy chú cho xe ở nhà để ngủ sau một đêm chạy mối
chở hàng.
Lần đầu tiên chạy xích lô, chỉ có chạy xe
không từ bên này sang bên kia cầu chữ Y đã muốn hụt hơi. Thế nhưng vẫn
ráng vì trong túi không còn tiền. Chạy lòng vòng Sài Gòn cả tiếng đồng
hồ, ngang qua rạp Quốc Thanh (đường Nguyễn Trãi), thấy một đôi nam nữ đi
ra, tay ngoắt, miệng kêu: “Xích lô!”.
Luồn tay kéo thắng ngừng xe lại, tôi hỏi:
– Anh chị đi đâu?
– Cho ra bến xe Miền Tây. Nhiêu?
Dân miền Đông mới lên Sài Gòn tập tành
chạy xe kiếm sống, biết bến xe Miền Tây đâu mà cho giá. Thôi đành chơi
trò may rủi: “Dạ, em mới chạy xe chưa rành đường, anh chị chỉ đường em
chở. Tới đó cho nhiêu thì cho”. Tưởng không biết đường thì người ta
không đi, ai dè cả hai thản nhiên leo lên. Người con trai nói: “15 đồng
mọi khi vẫn đi. Cứ chạy đi tui chỉ đường”.
Sức trẻ, thế mà vẫn không chịu nổi đường
xa, đạp xe chở hai người từ rạp Quốc Thanh đến chân cầu Phú Lâm thì
đuối, liệu sức không thể nào qua khỏi dốc cầu đành tính bỏ của chạy lấy
người. Tôi xuống giọng: “Em mới chạy xe, đi xa không nổi. Anh chị thông
cảm đi xe khác giùm”. Ai ngờ người con trai ngoái đầu lại: “Tui biết ông
đuối từ hồi nãy rồi. Thôi leo lên đằng trước ngồi với bà xã tui. Đưa xe
đây tui đạp cho. Tui cũng từng đạp xích lô mà!”. Thế là, vừa được khách
chở, lại vừa được lấy tiền. Không phải 15 đồng mà tới 20 đồng. Chắc
cũng chỉ có người Sài Gòn mới khoáng đạt như vậy!
Người Sài Gòn tốt bụng, chia sẻ không từ
những chuyện cá biệt, người nơi khác vào Sài Gòn hỏi đường thật dễ chịu.
Già trẻ lớn bé, gặp ai hỏi người ta cũng chỉ dẫn tận tình. Có nhiều
người còn bỏ cả công việc để dẫn kẻ lạc đường đi đến đúng địa chỉ cần
tìm. Có những địa chỉ nhiều người hỏi quá, thế là người Sài Gòn nghĩ
cách viết hoặc bỏ tiền ra đặt làm một cái bảng đặt bên lề đường, gắn vào
gốc cây. Đôi khi, kèm theo một câu đùa, câu trách rất Sài Gòn ở cái
bảng này khiến ai đọc cũng phì cười. Như cái bảng viết trên nắp thùng
xốp trên đường Sư Vạn Hạnh mới đây: “Bà con nào đi phô-tô thì qua bưu
điện bên đường. Hỏi hoài mệt quá!”.
Đi xe ôm, ta-xi, gặp đúng dân Sài Gòn thì
mười người hết chín không lo bị chặt chém, vẽ vời. Đôi khi, kêu giá là
vậy, nhưng khách không có tiền lẻ hoặc hết tiền người ta còn bớt, thậm
chí cho thiếu mà không cần biết khách ở đâu, có trả hay không. Với người
Sài Gòn, đó là chuyện nhỏ.
Ở Sài Gòn, cho tới bây giờ vẫn còn nhiều
nhà để một bình nước trước nhà kèm thêm một cái ly, một cái bảng nước
uống miễn phí. Và bình nước này không bao giờ cạn, như lòng tốt của
người Sài Gòn. Có người đã phát hiện, khi bạn chạy xe trên đường phố Sài
Gòn, nếu có ai đó chạy theo nhắc bạn gạt cái chân chống hay nhét lại
cái ví sâu vào túi quần thì đích thị đó là người Sài Gòn.
Năm 1978, khi ra tù, tại ga xe lửa đường
Lê Lai, một anh xích lô đến hỏi tôi: “Về đâu?”, nhưng rồi chợt anh nói
một câu mà tôi nhớ đời: “Lên đi ông nội, tui chở về… Không có tính
tiền đâu”. Làm sao tôi quên được câu nói đó. Người Sài Gòn là như vậy!
Nhị Nguyênhttps://www.dkn.tv/doi-song/rung-rung-nho-lai-nhung-ky-uc-dep-de-ve-tam-long-nguoi-sai-gon.html
