Monday, April 20, 2015

KINH TẾ TRUNG QUỐC GIẢM XÚT VỈ VẤN ĐỀ DIỆT THAM NHŨNG

Vì sao nạn tham nhũng bùng phát ở Trung Quốc?

- Vì sao nạn tham nhũng bùng phát ở Trung Quốc và ban lãnh đạo hiện nay ở Bắc Kinh làm thế nào để giải quyết vấn nạn này?

Image result for cartoon anti corruption chinaTrong bài viết đăng trên tạp chí The Diplomat, cựu Giám đốc Ngân hàng Thế giới ở Trung Quốc Yukon Huang nhận xét rằng ban lãnh đạo mới ở Trung Quốc xem ra khá thận trọng về cải cách kinh tế, nhưng khá mạnh bạo trongchiến dịch chống tham nhũng.
Chiến dịch này nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của công chúng nhưng những tác động kinh tế trước mắt của nó là khá phức tạp. Giới quan chức tỏ ra do dự trong khâu ra quyết định, tiêu thụ xe sang đã giảm mạnh và tăng trưởng kinh tế có xu hướng ngày càng chậm đi. Điều này khiến người ta đặt câu hỏi về vai trò của tham nhũng trong quá trình phát triển của Trung Quốc trong mấy thập kỷ qua.
Image result for cartoon anti corruption china
Các phân tích về tham nhũng ở Trung Quốc thường gây nhầm lẫn. Làm thế nào để phát hiện tham nhũng và tác động của nó đối với nền kinh tế Trung Quốc như thế nào?
Về tác động kinh tế của tham nhũng ở Trung Quốc, có ba vấn đề nổi bật. Thứ nhất, hầu hết các nghiên cứu học thuật dựa trên kinh nghiệm thế giới chỉ ra rằng tham nhũng làm chậm tăng trưởng kinh tế. Thế nhưng Trung Quốc lại là trường hợp ngoại lệ. Điều này đặt ra một câu hỏi: Phải chăng Trung Quốc phát triển rất nhanh trong mấy thập kỷ qua nhờ chấp nhận hoặc để cho tham nhũng tồn tại.
Vi sao nan tham nhung bung phat o Trung Quoc?
Tham nhũng ở Trung Quốc bùng phát cùng với công cuộc cải cách mở cửa của "trưởng lão" Đặng Tiểu Bình.
Tham nhũng không chỉ tồn tại dai dẳng trong lịch sử các triều đại Trung Quốc, mà còn nở rộ cùng với công cuộc cải cách kinh tế của  Đặng Tiểu Bình. Quá trình mở cửa nền kinh tế Trung Quốc bắt đầu từ khoảng năm 1980 đã mở đường cho một nền kinh tế thị trường và tạo điều kiện cho tham nhũng phát triển trong thời kỳ quá độ. Câu nói nổi tiếng "làm giàu là vinh quang" của nhà lãnh đạo Đặng Tiểu Bình đã dứt bỏ mọi băn khoăn về đạo lý, khiến người Trung Quốc đua nhau kiếm tiền một cách hợp pháp và cả bất hợp pháp nữa.
Việc tạo ra "nền kinh tế hai tốc độ" theo định hướng thị trường đã tạo động lực tương tác tham nhũng giữa ba “tác nhân chủ chốt”. Các doanh nghiệp tư nhân nhận thấy những tiềm năng để phát triển  nhưng lại thiếu các nguồn lực để thực thi ý tưởng kinh doanh. Do đó, họ phải liên kết với đại diện của doanh nghiệp nhà nước - người có thể cung cấp các nguồn tài nguyên và đặc biệt nguồn tài chính từ các ngân hàng quốc doanh. Điều này cần có sự cho phép của các quan chức địa phương và dẫn đến “liên minh ma quỉ” giữa giới quan chức, doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân.
Như vậy, ở Trung Quốc, tham nhũng lại song hành với tăng trưởng.  Ở các nước khác, tham nhũng thường làm chậm đà phát triển vì nó ức chế đầu tư và đầu tư là động lực chính của tăng trưởng. Nhưng Trung Quốc lại khác vì nước này lấy đầu tư tràn lan để thúc đẩy tăng trưởng.  Tham nhũng ở Trung Quốc cũng giúp doanh nghiệp “luồn lách”, vượt qua các “núi” quy định đôi khi lỗi thời và trái ngược nhau của bộ máy quan liêu tập trung bao cấp.
Hơn nữa, hệ thống hành chính khu vực phân cấp độc đáo của Trung Quốc lại đề ra các mục tiêu đầu tư và sản xuất có lợi cho giới quan chức địa phương. Điều này có một sự thống nhất về mục đích là tăng trưởng bằng mọi giá, ngay cả khi tham nhũng phát triển tràn lan. Tham nhũng còn được thúc đẩy bởi sự cạnh tranh giữa các địa phương vốn nôn nóng tìm mọi cách để đạt được mục tiêu đã đề ra và “ganh đua” với nhau về tốc độ cải cách kinh tế.
Tham nhũng trong giai đoạn chuyển đổi đã trở nên trầm trọng bởi sự tồn tại của “hai loại giá” đối với  hàng tiêu dùng và nhà sản xuất. Đó là giá được thị trường xác định và giá được trợ cấp. Điều này tạo cơ hội cho những kẻ kiếm lời bất hợp pháp thông qua chênh lệch giá. Trong giai đoạn đầu của quá trình cải cách của Trung Quốc, thu lợi bất chính rất lớn đã được thực hiện bằng cách điều chỉnh mức giá chính thức và không chính thức đối với các mặt hàng tiêu dùng cơ bản.
Phương thức "lãnh đạo tập thể" thời hậu Mao Trạch Đông là nhằm tránh xung đột và buộc người ta phải “nhắm mắt bỏ qua” nhiều trường hợp tham nhũng. Hệ quả là lãng phí nguồn tài chính có được từ kết quả lao động của người dân và chính sách mở cửa kinh tế.
Ngày nay, vấn đề nằm ở chỗ giá cả “bị bóp méo”  đối với các đầu vào quan trọng của nền kinh tế Trung Quốc như đất đai, năng lượng, vốn và lao động. Những trường hợp tham nhũng nghiêm trọng nhất có liên quan đến việc thu hồi đất bất hợp pháp của chính quyền địa phương và của các nhà phát triển tư nhân (có quan hệ mật thiết với chính quyền địa phương) để phát triển thương mại, chuyển hướng cho vay, trợ cấp cho các doanh nghiệp nhà nước và lạm dụng các nguồn năng lượng.
Tăng trưởng nhanh chóng ở Trung Quốc cũng tạo điều kiện cho các cấp tham nhũng vì tạo ra của cải nhiều hơn cũng đồng nghĩa  với việc thất thoát nhiều hơn. Tham nhũng cũng được nuôi dưỡng bởi sự chênh lệch gia tăng giữa tiền lương được trả cho công chức và cho những người làm việc ở doanh nghiệp tư nhân, trong một thế giới ngày càng toàn cầu hóa.
Giai đoạn dễ bị tổn thương nhất là giai đoạn chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường, khi các quy tắc và tài sản không được phân minh.
Mặc dù tham nhũng không dẫn đến tình trạng trì trệ ở Trung Quốc, nhưng hậu quả tiêu cực của nó là xói mòn nhận thức về công bằng, công lý và đe dọa sự tồn tại của chế độ.
Chiến dịch chống tham nhũng do Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra kể từ khi lên cầm quyền vào năm 2012 có tầm quan trọng chính trị to lớn. Đây là chiến dịch lớn thứ ba kể từ khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập vào năm 1949. Chiến dịch này giống với chiến dịch do Cố Chủ tịch Lưu Thiếu Kỳ tiến hành nhằm làm trong sạch bộ máy lãnh đạo.
Về mặt công luận, chiến dịch này đã làm người dân hài lòng do vấn nạn tham nhũng đang cản trở cải cách kinh tế và thúc đẩy "nền kinh tế ngầm”, cội nguồn chính của bất công xã hội. Tài sản bất chính chiếm từ 10-15%  Tổng sản phẩm quốc nội  (GDP).
Chiến dịch chống tham nhũng hiện nay nặng về xử lý, trừng trị hối lộ và tham nhũng…thông qua  khung hình phạt nặng hơn. Thế nhưng, theo một nghiên cứu, cơ hội phải vào tù vì tội tham nhũng chỉ là 3% ở Trung Quốc và điều này khiến cho tham nhũng có “nguy cơ thấp, lợi nhuận cao”. Chiến dịch “đả hổ, đập ruồi” đang làm thay đổi đáng kể tỷ lệ giữa nguy cơ và lợi nhuận của tham nhũng.
Theo nhà phân tích Yukon Huang, chiến dịch chống tham nhũng của Chủ tịch Tập Cận Bình  sẽ chỉ thành công, nếu giải quyết  được các yếu tố cơ cấu thúc đẩy  tham nhũng. 
Image result for cartoon anti corruption china





  Điều này có nghĩa là phải phá vỡ mối quan hệ tham nhũng giữa “các tác nhân chủ chốt” trong nền kinh tế bằng cách phân định rõ  ràng vai trò và trách nhiệm của  đảng, chính phủ, các doanh nghiệp và các ngân hàng.
Minh Châu (theo The Diplomat)
http://kienthuc.net.vn/nong-sau/vi-sao-tham-nhung-bung-phat-o-trung-quoc-472455.htm

Có người thắc mắc : Không tham nhũng, kinh tế Trung Quốc có khựng lại ?

Đức Tâm
media
Báo Washington Post trên mạng, ngày 11/02/2015 đăng bài : "Có người thắc mắc : Không có tham nhũng, liệu hệ thống kinh tế của Trung Quốc hoạt động được không ?" của nhà báo Simon Denyer (*), Trưởng Văn phòng của báo này tại Trung Quốc. RFI xin giới thiệu.
Vào lúc Trung Quốc bước sang năm thứ ba của chiến dịch chống tham nhũng một cách sâu rộng, giới chuyên gia và các quan chức lo ngại là nếu không có các hối lộ làm mỡ bôi trơn, thì các dự án bị đình trệ và nền kinh tế bị khựng lại.
Trên toàn Trung Quốc, hơn 100 000 quan chức đã bị kỷ luật kể từ khi bắt đầu chiến dịch chống tham nhũng do Chủ tịch Tập Cận Bình chỉ đạo, theo các số liệu của chính phủ Trung Quốc. Kết quả là, nhiều người khác đang ngồi khoanh tay, chậm ra các quyết định và không cấp giấy phép cho các dự án đầu tư, bởi vì họ lo ngại sẽ bị bắt trong tương lai về tội tham nhũng, hoặc đơn giản là không có hối lộ, họ không còn hăng hái làm việc nữa.
Vấn đề trở nên nghiêm trọng đến mức chuông báo động vang lên ở các cấp cao nhất của chính phủ.
Báo chí Nhà nước cho biết, ngày 09/02/2015, Thủ tướng Lý Khắc Cường đã yêu cầu các quan chức địa phương viết cam kết thực hiện đầy đủ các chính sách kinh tế và xã hội chủ chốt và ông nói rằng việc họ lơ là trách nhiệm đã làm cho hoạt động kinh tế bị chậm lại. Theo tờ China Daily, Thủ tướng Trung Quốc nói rằng một số quan chức đã « có thái độ chờ xem, lưỡng lự trong việc triển khai các chính sách quan trọng của chính quyền trung ương. »
Ông Nhậm Kiến Minh (Ren Jianming), giáo sư chuyên về lãnh đạo quản lý trong sạch tại Đại học hàng không không gian Bắc Kinh (Beihang University) nói là các quan chức đã không quen làm việc trong một hệ thống vận hành không có hối lộ.
Ông nói : « Những người làm công tác phát triển không tin rằng họ có thể thực hiện được một dự án mà không cần hối lộ và các quan chức cũng không tin rằng họ sẽ được thăng tiến mà không cần hối lộ. Họ không tin là có một hệ thống trong sạch ».
« Các quan chức đã ngừng hoặc chậm ra các quyết định để tránh rủi ro. Giờ đây, ngay cả khi họ không nhận hối lộ nữa thì họ vẫn bị nghi ngờ hoặc bị lời ra tiếng vào. Họ lo ngại là các vụ tham nhũng trước đây có thể bị phát hiện ra ».
Đương nhiên, việc tặng quà cáp không biến mất, nhưng chiến dịch chống tham nhũng đã tác động đến việc bán các sản phẩm xa xỉ và đối với hoạt động kinh doanh của các nhà hàng, khách sạn cao cấp. Một vài quán giải khát hát karaoke, nơi mà các quan chức thường mềm lòng vì rượu và gái, đã đóng cửa ; Macao, thuộc địa cũ của Bồ Đào Nha đã bị ảnh hưởng nặng nề do thu nhập từ sòng bạc giảm mạnh mà đây là trụ cột kinh tế của lãnh thổ này.
Như Thủ tướng Lý Khắc Cường đã nói, thái độ lưỡng lự trong số các quan chức Trung Quốc dường như đã thúc đẩy nhanh tiến trình đi xuống của nền kinh tế Trung Quốc, cho dù khó có thể đo lường được tác động chính xác của nó – nhất là bởi vì các số liệu thống kê lại đặc biệt không khả tín.
Ông Arthur Kroeber, đứng đầu nhóm nghiên cứu công ty tư vấn Gavekal Dragonomics, đã viết trong thư điện tử, miêu tả việc chống tham nhũng như sau : « Theo giai thoại, chiến dịch này tác động thực sự đối với các dự án đầu tư (của người Trung Quốc hoặc người nước ngoài) do không có các giấy phép, nhưng đây chỉ là một trong số các chính sách được đề ra, nhằm giảm tăng trưởng GDP xuống tới mức có thể duy trì lâu bền ».
Ông Lu Tinh, kinh tế gia thuộc Bank of America Merrill Lynch, làm việc tại Hồng Kông, trong một báo cáo hồi năm ngoái, đã cảnh báo là chiến dịch chống tham nhũng đã gây ra« những tê liệt chính trị » tác động tiêu cực đến đầu tư. Vào lúc đó, ông đã đánh giá là chiến dịch này có thể làm cho tăng trưởng kinh tế của năm 2014 bị mất đi khoảng 1%, cho dù các số liệu do các quan chức đưa ra dường như được thổi phồng vì các lý do chính trị.
Theo một quan chức tại Bắc Kinh, xin giấu tên vì nói đến một chủ đề nhậy cảm thì « chẳng ai muốn làm gì cả. Vì nếu làm, chúng tôi có thể hứng chịu mọi rủi ro, kể cả rủi ro về chính trị. Và chúng tôi không có những khuyến khích về tài chính ».
Ông Nhậm nói là một vài bệnh viện dường như đã dừng mua các thiết bị y tế mới vì những người chịu trách nhiệm ra quyết định đã lo ngại bị điều tra về tham nhũng, trong lúc đó, một doanh nhân tại Bắc Kinh cho biết chiến dịch chống tham nhũng không chỉ làm cho nhu cầu giảm và còn gây ra một số bất trắc mới.
Doanh nhân này nói : « Trước đây, khi muốn làm một việc gì đó, chúng tôi mời các quan chức ăn tối. Nếu họ tới, chúng tôi biết là mọi việc sẽ trôi chảy. Nếu họ không xuất hiện, chúng tôi không biết điều gì sẽ xẩy ra ».
Ông Bùi Mẫn Hân (Minxin Pei), Giám đốc Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quan hệ quốc tế Keck thuộc đại học Claremont Mc Kenna, nói rằng các quan chức Trung Quốc đang thực hiện một kiểu « bất hợp tác », « kháng cự thụ động », đối với các nỗ lực của Chủ tịch Tập Cận Bình muốn cải cách Đảng.
Ông giải thích : « Vì Tập Cận Bình đã làm mất đi phần kem màu mỡ của họ mà không đưa ra bù đắp gì, họ nói : Nếu anh không cho phép chúng tôi có một cuộc sống sung túc, tham nhũng, chúng tôi sẽ không làm việc với anh nữa ».
Theo ông Bùi, các quan chức biết rằng sự sống còn của Đảng có thể bị đe dọa nếu họ ngừng làm việc hẳn và nền kinh tế sẽ lụn bại và họ đòi phải được phép tiếp tục tham nhũng. Họ tiến hành một trắc nghiệm về quyết tâm với ông Tập Cận Bình
Một vài kinh tế gia cho rằng chiến dịch chống tham nhũng sẽ làm cho kinh tế Trung Quốc hoạt động hiệu quả hơn và chi phí kinh doanh giảm, giống như các chiến dịch chống tham nhũng ở Hồng Kông và Singapore đã thực hiện trong những năm 1970. Còn theo các lãnh đạo doanh nghiệp nước ngoài, thì chiến dịch chống tham nhũng có thể giúp tăng cường, đồng nhất luật lệ kinh doanh làm ăn.
Năm ngoái, ông Joerg Wuttke, Chủ tịch Phòng Thương mại Châu Âu tại Trung Quốc, nói với hãng tin Bloomberg rằng « chiến dịch chống tham nhũng đẩy lùi mọi lo lắng ra xa. Anh không lo ngại bị nghi ngờ là khi có người đặt hàng chỉ vì anh thấy có rượu săm-pa ngon hay một cái gì đó tương tự. Đó không phải là trường hợp Singapore, nhưng đây là một sự phát triển rất tích cực ».
Trong khi đó, ông Lu thuộc Ngân hàng Mỹ (Bank of America), thì hy vọng chiến dịch chống tham nhũng ít tác động tiêu cực đối với tăng trưởng kinh tế trong năm nay, một phần bởi vì chính quyền đã được củng cố, « chính phủ giành thêm được quyền lực hoặc khuyến khích các quan chức chính phủ làm việc tốt hơn ».
Ngoài ra, trong một tài liệu nghiên cứu công bố vào tháng trước, ông Lu có viết « các quan chức trẻ được bổ nhiệm trong hai năm qua trong sạch hơn hoặc trung thành hơn với chính phủ hiện nay. Các quan chức này có xu hướng năng động hơn, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ».
Thế nhưng, những người khác lại không chắc rằng chiến dịch chống tham nhũng sẽ có những tác động lâu bền.
Ông Lý Vĩnh Trung (Li Yongzhong), một chuyên gia cao cấp, nghiên cứu về hệ thống chống tham nhũng nói rằng « Đảng biết là không thể làm trong sạch toàn bộ hệ thống bởi vì vấn đề tham nhũng đã phát triển và tồn tại từ nhiều năm qua ».
« Đây là hậu quả của việc thiết lập tại Trung Quốc một kiểu hệ thống Xô Viết, tập trung quyền lực và các quan chức được chỉ định bởi những quan chức cấp cao hơn thay vì họ được bầu ra. Không tiến hành cải cách hệ thống, việc chỉ định các quan chức mới chỉ có thể xử lý được triệu chứng và không có gì khác biệt cơ bản cả ».
(*) Simon Denyer là Trưởng Văn phòng của báo Washington Post tại Trung Quốc. Trước đây, ông từng là Trưởng Văn phòng tại Ấn Độ và Trưởng Văn phòng của Reuters tại Washington, Ấn Độ và Pakistan.
http://vi.rfi.fr/chau-a/20150218-trung-quoc/